Ho tloha ha Paramente e phetha karolo ea mantlha ho batho ba kajeno ba Demociaries, linaha tse kholo li arohanya karolo le matla a pokello ea Paramente likarolo tse peli. Li bitsoa litša kapa matlo. Ntlo e ‘ngoe hangata e khethoa ka kotloloho ke batho’ me u sebelise matla a ‘nete molemong oa batho. Kamano ea bobeli e khethoa ka bolokolohi ‘me e etsa mesebetsi e khethehileng. Mosebetsi o tloaelehileng ka ho fetisisa oa ntlo oa bobeli ke ho hlokomela lithahasello tsa linaha tse fapa-fapaneng, libaka kapa mekhatlo ea federal.
Naheng ea rona, Paramente e na le matlo a mabeli. Matlo a mabeli a tsejoa e le Lekhotla la Li-States (Rajya Sabha) le ntlo ea batho (Lok Sabha). Mopresidente oa India ke karolo ea Paramente, leha e se setho sa ntlo e ‘ngoe le e’ ngoe. Ke ka lebaka leo melao eohle e entsoeng ka matlong a kenang ka tlung a kena ka mor’a hore a fuoe koluoa ea mopresidente.
U balile ka Paramente ea India lithutong tsa pejana. Ho tloha khaolo ea 3 U tseba hore na likhetho tsa Lok Sabha li etsahala joang. A re hopoleng liphapang tsa bohlokoa lipakeng tsa mofuta oa matlo ana a mabeli a matlo a mabeli a Paramente. Araba se latelang bakeng sa Lok Sabha le Rajya Sabha:
• Boholo ba litho tsa P tsa P? Ke eng?
• Ke mang o khethang litho? …
• Bolelele ba polelo (ka lilemo) ke bofe? …
• Na ntlo e ka qhibiliha kapa ea ka ea sa feleng?
Ke ofe ho matlo ao a mabeli a matla ho hongata? Ho ka bonahala eka Rajya Sabha o matla haholo, hobane ka linako tse ling e bitsoa ‘Chamber e kaholimo’ le Lok Sabha the ‘kamore e tlase’. Empa sena ha se bolele hore Rajya Sabha o matla ho feta Lok Sabha. Ena ke mokhoa oa khale oa ho bua le ho se bue puo ea molao.
Molaotheo oa rona o fana ka rajang oa matla a khethehileng a holim’a linaha. Empa litabeng tse ngata, Lok Sab a busa ka ho phaphara. A re boneng hore na:
1 Molao o mong le o mong o tloaelehileng o hloka ho fetisetsoa ke matlo ka bobeli. Empa haeba ho na le phapang pakeng tsa matlo a mabeli, qeto ea hoqetela e nkuoa sebokeng se kopaneng moo litho li lulang hammoho. Ka lebaka la palo e kholo ea litho, pono ea Lok Sabha e kanna ea ba le mathata sebokeng se joalo.
2 Lok Sabha a ikoetlisa haholoanyane litabeng tsa chelete. Hang ha Lok Sabha o fetisetsa tekanyetso ea mmuso kapa molao leha e le ofe o amanang le chelete, Rajya Sabha a ke ke a le lahla. Rajaya Sabha o ka lieha ho e bona ka matsatsi a 14 kapa fana ka maikutlo a liphetoho ho eona. Lok Sabha e kanna ea ba ea ka amohela liphetoho tsena.
3 Habohlokoa ka ho fetisisa, Lok Sabha e laola Lekhotla la Basebeletsi. Ke motho feela ea thabelang tšehetso ea litho tse ngata tsa Lok Sabha o khethoa Tonakholo. Haeba boholo ba litho tsa Lok Sabha li re ha ba na tšepo ‘kahare’ Lekhotla la basebeletsi, basebeletsi bohle ho kenyelletsa le Tonakholo, ba tlameha ho tlohela. Rajaya Sabha ha a na matla ana.
Language: Southern Sotho