Bu bapda hasaplanýar. çäkli we suratlandyryjy manyda demokratiýanyň manysy. Hökümetiň hökümet görnüşi hökmünde demokratiýany düşündik. Demokratiýa, demokratiýanyň bolmaly magimdäki anyk aýratynlyklaryň anyk toplumyny kesgitlemäge kömek edýär. Döwrebap demokratiýumyzyň alýan demokratiý demokratiýasynda barmagynyň iň ýaýran görnüşi möhüm dokurarlygyňkydyr. Bu barada eýýäm öňki synplarda okadyňyz. Demokratiýa diýýan ýurtlarda ähli adamlar hökümdarlyk etmeýär. Köpçülik ähli halkyň adyndan karar bermäge rugsat berilýär. Hatda köplük göni düzülmeýär. Adamlaryň aglaba bölegi höküm sürýär
saýlanan wekilleriň üsti bilen. Bu zerur bolany üçin:
• Döwrebaplaşdyran häzirki zaman ýurtlary bilelikde oturyp, ýygnamagyň fiziki taýdan ýerine ýetirmegi fiziki taýdan mümkin däldigini öz içine alyp görkezýär.
• Az bolsa-da, raýatlaryň ähli kararlara gatnaşmak üçin wagty ýokaşdyryşy ýa-da ähli kararlary gatnaşmak islegi ýok.
Bu, bize demokratiýa barada aç-açan, az düşünmegi berýär. Bu aýdyňlygy bize demokratiýalary demokratiýalary tapawutlandyrmaga kömek edýär. Turseöne demokratiýa we gowy demokratiýanyň arasyndaky tapawut açmagymyza ýol bermeýär. Hökümetden demokratiýanyň işleýşini ýol bermegimizi ýol bermeýär. Munuň üçin demokratiýanyň has giň manylara ýüzlenmeli.
Kämahal hökümetden başga guramalara-da demokratiýa ulanýarys. Diňe şu sözleri okaň:
• “Biz örän demokratik maşgala. Haçan-da karar almaly bolsa, hemmämiz oturýarys we ylalaşýarys. Meniň pikirimçe meniň pikirimçe.”
• “Okuwçylara synpda sorag bermäge we sorag bermäge rugsat bermeýän mugallymlary halamok. Öňki wagşylyk bilen mugallymlaryň bolmagy isleýärin.”
• “Bir lider we maşgala agzalary bu partiýadaky hemme zady çözýärler. Demokratiýa hakda nädip olar nädip gürleşip bilerler?”
Demokratiýa sözüni ulanmagyň bu ýollary karar almagyň usuly onuň kararyna gelen kömeginiň esasy duýgusyna gaýdyp geldi. Demokratik karar. Bu kararyň täsir edenleriň hemmesine maslahat berýär we razyçylygydyr. Güýçli bolanlar karýerany güýçli bolmadyklar kanuny kabul etmekde birmeňzeşdir. Bu hökümete ýa-da maşgala ýa-da başga bir gurama degişlidir. Şeýlelikş, demokratiýa hem islendik durmuş pudagyna ulanylyp bilinjek ýörelmelidir.
Käwagt sözi ulanýarys. Demokratiýa bar bolan hökümet beýan edilmegine däl-de, ähli demokratik ýerleriň maksat ediniň bolmagyny maksat edinýän iň oňat standart gurmak:
• “Hakyky demokratiýa diňe ýatmazlygy üçin bu ýurda geler”.
• “Demokratiýanyň kararlary çözmekde deň rol oýlap tapyp bilmeli däldir. Munuň üçin diňe ses berişlik gerek däl. Her bir raýatyň deň maglumat, esasy bilim, deň çeşmeler, esasy bilim, deň çeşmeler, esasy bilim, deň çeşmeler, esasy bilim, deň çeşmeler, esasy bilim, deň çeşmeler we ygrarlylyk bolmaly.”
Bu ideallary çynlakaý kabul etsek, dünýäde hiç bir ýurt demokratiýa ýok. Şeýle-de bolsa, demokratiýa nämä baha berýändigimizi näme üçin möhüm ýatlatýar. Bar bolan e demokratiýa baha bermäge we gowşak taraplaryny anyklamaga mümkinçilik berýär. IT minimal demokratiýany we gowy demokratiýa arasynda tapawutlandyrmaga kömek edýär.
Bu kitapda, demokratiýa düşünjesi bilen kän baglamaýarys. Biziň ünsimiziň ýeke-täk institusional guramanyň hökümet görnüşi hökmünde hökümet görnüşi bilen. = Geljek ýyl demokratik jemgyýet we demokratiýumyza baha bermek barada has köp okarsyňyz. Muňa garamazdan, sahna, diňe demokratiýa köp ugurlara ulanylyp biljekdigine ünsi bellemelidiris we bu demokratiýa köp görnüşde alyp biler. Deň derejede maslahat beriş prinsirazlygy, deň derejede maslahat beriş prinsirligi kabul edilýär. Häzirki zaman dünýädäki demokratiýa baradaky iň umumy görnüşi adamlaryň saýlady. Bu barada has köp okaris, ýöne jemgyýet az bolsa, demokratik kararlary almagyň beýleki ýollary bolup biler. Ähli adamlar bilelikde oturyp, göni karar berip bilerler. Munuň üçin gram sabany obada näçe işleşmelidigini mälimdir. Kararlaryň beýleki beýleki demokratik ýollary hakda pikir edip bilersiňizmi?
Bu, şeýle hem ýurduň ajaýyp demokratiýadygyny aňladýar. Bu bapda ara alnyp maslahatlaşylýan demokratiýanyň aýratynlyklary demokratiýanyň iň pes şertlerini üpjün edýändigini dostlukly demokratiýanyň iň şertlerini goldaýandygyny aýdýarlar. Bu ony ideal demokratiýa öwürmeýär. Her demokratiýa demokratik kararçylygyň ideallaryna düşünmäge synanyşmaly. Muny bir gezek we hemmeler üçin gazanylmaýar. Bu karar bermekiň demokratik görnüşlerini saklamak we berkitmek üçin yzygiderli tagalmagy talap edýär. Raýatlar hökmünde öz ýurdumyzy has demokratik etmek üçin ýa-da azajyk hereket etmek üçin üýtgeşiklik edip biler. Bu güýç we
Demokratsyzlyk: Ruhlaryň ykbaly diňe hökümdarlara sebäp bolmaýar, ýöne raýat hökmünde raýatlary ýaly näme bilen baglanyşyklydyr.
Beýleki hökümetlerden demokratiýa demokratiýa demokratiýasydyr. Mamarymhik, diktatme ýa-da bir partiýasynyň dolandyryşy ýaly hökümet görnüşleri ýaly beýleki döwlet görnüşleri ähli raýatlara syýasata gatnaşmaga talap etmeýär. Aslynda demokratik hökümetleriň köpüsi raýatlara syýasata gatnaşmazlyk ýalydyrlar. Chidaýatçylyk ähli raýatlar tarapyndan işjeň syýasy hormata baglydyr. Şol sebäpli demokratiýanyň öwrenişi demokratik syýasata ünsi jemlemeli.
Language: Turkmen
A