অখণ্ড সংখ্য়া
অনুশীলনী 1(B)
1. তলৰ নিৰ্দেশ কৰা অনুসৰি পূৰণ কৰা ঃ
(i) 12 ক 8 ৰে
Solution:12 ✕ 8
= 96
(ii) -16 ক 8 ৰে
Solution: -16 ✕ 8
= – 128
(iii) 18 ক -6 ৰে
Solution: 18 ✕ -6
= -108
(iv) -20 ক – 15 ৰে
Solution: -20 ✕ – 15
= 300
(v) 17 ক -14 ৰে
Solution: 17 ✕ -14
= -238
(vi) -24 ক -11 ৰে
Solution: -24 ✕ -11
= 264
2. পূৰণফল উলিওৱাঁ ঃ
(i) 4 ✕ (-6) ✕ 3
Solution: 4 ✕ (-6) ✕ 3
= -6 ✕ 4 ✕ 3
= -6 ✕ (4 ✕ 3)
= -6 ✕ 12
= – 72
(ii) (-5) ✕ 7 ✕ (-8)
Solution: (-5) ✕ 7 ✕ (-8)
= 7 ✕ {(-5) ✕ (-8)}
= 7 ✕ 40
= 280
(iii) (-12) ✕ (-8) ✕ (-14)
Solution: (-12) ✕ (-8) ✕ (-14)
= {(-12) ✕ (-8)} ✕ (-14)
= 96 ✕ (-14)
= -1344
(iv) 8 ✕ 10 ✕ (-16)
Solution: 8 ✕ 10 ✕ (-16)
= (8 ✕ 10) ✕ (-16)
= 80 ✕ (-16)
= -1280
(v) (-11) ✕ (-13) ✕ (-9)
Solution: (-11) ✕ (-13) ✕ (-9)
= {(-11) ✕ (-13)} ✕ (-9)
= 143 ✕ (-9)
= -1287
(vi) (-15) ✕ 17 ✕ (-7)
Solution: (-15) ✕ 17 ✕ (-7)
= (-15) ✕ (-7) ✕ 17
= {(-15) ✕ (-7)} ✕ 17
= 105 ✕ 17
= 1785
3. পূৰণফল উলিওঁৱা ঃ
(i) (-1) ✕ (-2) ✕ (-3) ✕ (-4)
Solution: (-1) ✕ (-2) ✕ (-3) ✕ (-4)
= {(-1) ✕ (-2)} ✕ {(-3) ✕(-4)}
= 2 ✕ 12
= 24
(ii) (-5) ✕ (-4) ✕ (-6) ✕ (-7) ✕ (-2)
Solution: (-5) ✕ (-4) ✕ (-6) ✕ (-7) ✕ (-2)
= {(-5) ✕ (-4)} ✕ (-6) ✕ {(-7) ✕ (-2)}
= {20 ✕ (-6)} ✕ 14
= -120 ✕ 14
= -1680
(iii) (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2)
Solution: (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2) ✕ (-2)
= {(-2) ✕ (-2)} ✕ {(-2) ✕ (-2)} ✕ {(-2) ✕ (-2)
= 4 ✕ 4 ✕ 4
= 64
(iv) (-1) ✕ (-1) ✕ (-1) ✕ —– ✕(-1)
Solution: (-1) ✕ (-1) ✕ (-1) ✕ —– ✕ (-1) (50 বাৰ)
= (1 ✕ 1 ✕ 1 ✕ —– ✕ 1)
= 1
(v) (-1) ✕ (-1) ✕ (-1) ✕ —– ✕ (-1)
Solution: (-1) ✕ (-1) ✕ (-1) ✕ —– ✕ (-1) (101বাৰ )
= (1 ✕ 1 ✕ 1 ✕ —– ✕ 1)
= 1
4. উপযুক্ত ধৰ্ম খটিৱাই পূৰণফল উলিওৱাঁ ঃ
(i) 1527 ✕ (-2) + (-1527) ✕ 98
Solution: 1527 ✕ (-2) + (-1527) ✕ 98 [ বিতৰণ বিধি ]
= (-1527) ✕ (2 + 98)
= -1527 ✕ 100
= -152700
(ii) 25693 ✕ 99 – (-25693)
Solution: 25693 ✕ 99 – (-25693)
= 25693 ✕ 99
= 2543607
(iii) 25693 ✕ 778 – 539 ✕ 778
Solution: 25693 ✕ 778 – 539 ✕ 778
= 25693 – 539 ✕ 778
= 25154
(iv) 25 ✕ 123 ✕ (-4)
Solution: 123 ✕ {25 ✕ -(4)}
= 123 ✕ (-100)
= -12300
(v) -17 ✕ 25 ✕ 125 ✕ (-4) ✕ 8
Solution: -17 ✕ 25 ✕ 125 ✕ (-4) ✕ 8
= -17 ✕ 25 ✕ (-4) ✕ 8 ✕ 125 [ ক্ৰম বিনিময় বিধি ]
= -17 ✕ {25 ✕(-4)} ✕(8 ✕125) [ সন্মিলন বিধি ]
= -17 ✕ (-100) ✕ 1000
= -1700000
5. কি অখণ্ড সংখ্য়া লগত -1 পুৰণ কৰিলে তলৰ অখণ্ড সংখ্যাবোৰ পোৱা যাব নিৰ্ণয় কৰাঁ ঃ
(i) -69
Solution: = -1 ৰ লগত 69 পূৰণ কৰিলে -69 পোৱা যাৱ
∵ (-1) ✕ 69
= -69
(ii) 37
Solution: -1 ৰ লগত 37 পূৰণ কৰিলে -37 পোৱা যাৱ
∵ (-1) ✕ 37
= -37
(iii) -50
Solution: -1 ৰ লগত -50 পূৰণ কৰিলে 50 পোৱা যাৱ
∵ (-1) ✕ (-50)
= 50
(iv) 46
Solution: -1 ৰ লগত 46 পূৰণ কৰিলে -46 পোৱা যাৱ
∵ (-1) ✕ 46
= -46
6. 1 ৰ লগত কি অখণ্ড সংখ্য পূপম কৰিলে পূৰণফল তলৰ অখণ্ড সংখ্যা পোৱা যাৱ উলিওৱাঁ ঃ
(i) -32
Solution: 1 ৰ লগত -32 পূৰণ কৰিলে -32 পোৱা যাৱ
∵ 1 ✕ -32
= -32
(ii) 45
Solution: 1 ৰ লগত 45 পূৰণ কৰিলে 45 পোৱা যাৱ
∵ 1 ✕ 45
= 45
(iii) 97
Solution: 1 ৰ লগত 97 পূৰণ কৰিলে 97 পোৱা যাৱ
∵ 1 ✕ 97
= 97
(iv) -88
Solution: 1 ৰ লগত -88 পূৰণ কৰিলে -88 পোৱা যাৱ
∵ 1 ✕ (-88)
= -88
7. তলৰ পূৰণফলবোৰৰ চিন কি হব ?
(i) 20 টা ঋণাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল = (+)
(ii) 8 টা ধনাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল = (+)
(iii) 5 টা ধনাত্মক আৰু 7 টা ঋণাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল= (ー)
(iv) 4 টা ধনাত্মক আৰু 18 টা ঋণাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল = (+)
(v) 7 টা ধনাত্মক আৰু 6 টা ঋণাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল = (+)
(vi) 4 টা ধনাত্মক সংখ্যা আৰু -1 ৰ পূৰণফল হল= (ー)
(vii) 7 টা ঋণাত্মক সংখ্যা আৰু -1 পূৰণফল হল = (+)
(viii) 80 টা ঋণাত্মক সংখ্যা পূৰণফল হল = (+)
8. a = 16, b = (-4) , c = 13 হ’লে তলৰ ধৰ্মবোৰ সত্যাপত কৰাঁ ঃ
(i) a ✕ b = b ✕ a
Solution: 16 ✕ (-4) = (-4) ✕ 16
⇒ (-64) = (-64)
(ii) (a ✕ b) ✕ C = a ✕ (b ✕C)
Solution: {16 ✕ (-4)} ✕ 13 = 16 ✕ {(-4) ✕ 13}
⇒ (-64) ✕ 13 = 16 ✕ (-52)
⇒ (-832) = (-832)
(iii) a ✕ (b + C) = a ✕ b + a ✕ C
Solution: 16 ✕ {(-4) + 13} = 16 ✕ {(-4) + 16} ✕ 13
⇒ 16 ✕ 9 = 16 ✕ 12 ✕ 13