Grangou Lachin nan nan 1958-1961 te pi move a anrejistre grangou nan istwa mond lan. Prèske twa moun crore te mouri nan grangou sa a. Pandan jou sa yo, kondisyon ekonomik peyi Zend pa t pi bon pase Lachin. Men, peyi Zend pa t ‘gen yon grangou nan kalite la Lachin te gen. Ekonomis panse
Ke sa a te yon rezilta nan politik gouvènman diferan nan de peyi yo. Egzistans demokrasi nan peyi Zend te fè gouvènman Endyen an reponn a rate manje nan yon fason ke gouvènman Chinwa a pa t ‘. Yo fè remake ke pa gen okenn gwo-echèl grangou te janm pran plas nan yon peyi endepandan ak demokratik. Si Lachin tou te gen eleksyon miltip, yon pati opozisyon ak yon laprès gratis kritike gouvènman an, Lè sa a, anpil moun ka pa te mouri nan grangou a. Egzanp sa a pote youn nan rezon ki fè demokrasi a konsidere pi bon fòm gouvènman an. Demokrasi se pi bon pase nenpòt ki lòt fòm gouvènman an nan reponn a bezwen yo nan moun yo. Yon gouvènman ki pa demokratik ka epi yo ka reponn a bezwen pèp la, men li tout depann sou volonte moun ki gouvène. Si chèf yo pa vle, yo pa oblije aji selon volonte pèp la. Yon demokrasi mande pou chèf yo gen pou yo ale nan bezwen yo nan moun yo. Yon gouvènman demokratik se yon pi bon gouvènman paske li se yon fòm plis responsab nan gouvènman an.
Gen yon lòt rezon ki fè demokrasi ta dwe mennen nan pi bon desizyon pase nenpòt ki gouvènman ki pa demokratik. Demokrasi ki baze sou konsiltasyon ak diskisyon. Yon desizyon demokratik toujou enplike anpil moun, diskisyon ak reyinyon yo. Lè yon kantite moun mete tèt yo ansanm, yo kapab pwen soti erè posib nan nenpòt ki desizyon. Sa pran tan. Men, gen yon gwo avantaj nan pran tan sou desizyon enpòtan. Sa a diminye chans yo nan gratèl oswa desizyon irèsponsab. Se konsa, demokrasi amelyore bon jan kalite a nan pran desizyon.
Sa a se ki gen rapò ak agiman an twazyèm. Demokrasi bay yon metòd pou fè fas ak diferans ak konfli. Nan nenpòt ki sosyete moun yo mare yo gen diferans ki genyen nan opinyon ak enterè yo. Diferans sa yo patikilyèman byen file nan yon peyi tankou nou ki gen yon etonan divèsite sosyal. Moun ki fè pati nan diferan rejyon yo, pale diferan lang, pratike relijyon diferan epi yo gen diferan kas. Yo gade nan mond lan trè diferan epi yo gen preferans diferan. Preferans yo nan yon sèl gwoup ka eklatman ak sa yo ki nan lòt gwoup. Ki jan nou rezoud tankou yon konfli? Ka konfli a dwe rezoud pa pouvwa brital. Kèlkeswa sa ki gwoup la pi pwisan pral dikte tèm li yo ak lòt moun ap gen aksepte sa. Men, ki ta mennen nan resantiman ak malheureux. Gwoup diferan ka pa kapab viv ansanm pou lontan nan yon fason. Demokrasi bay sèl solisyon lapè a pwoblèm sa a. Nan demokrasi, pa gen yon sèl se yon gayan pèmanan. Pa gen moun ki se yon defisi pèmanan. Gwoup diferan ka viv youn ak lòt pasifikman. Nan yon peyi divès tankou peyi Zend, demokrasi kenbe peyi nou an ansanm.
Twa agiman sa yo te sou efè demokrasi sou bon jan kalite gouvènman an ak lavi sosyal. Men, agiman ki pi fò pou demokrasi se pa sou sa ki demokrasi fè nan gouvènman an. Li se sou sa ki demokrasi fè sitwayen yo. Menm si demokrasi pa pote sou pi bon desizyon ak gouvènman responsab, li toujou pi bon pase lòt fòm gouvènman an. Demokrasi amelyore diyite sitwayen yo. Kòm nou diskite pi wo a, demokrasi ki baze sou prensip la nan egalite politik, sou rekonèt ke pi pòv yo ak pi piti edike a gen menm sitiyasyon an kòm moun rich yo ak edike la. Moun yo pa sijè nan yon règ yo, yo se chèf yo tèt yo. Menm lè yo fè erè, yo responsab pou kondwit yo.
Finalman, demokrasi se pi bon pase lòt fòm gouvènman an paske li pèmèt nou korije erè pwòp li yo. Kòm nou te wè pi wo a, pa gen okenn garanti ke erè pa ka fèt nan demokrasi. Pa gen fòm gouvènman an ka garanti sa. Avantaj nan yon demokrasi se ke erè sa yo pa ka kache pou lontan. Gen yon espas pou diskisyon piblik sou erè sa yo. Epi gen yon chanm pou koreksyon. Swa chèf yo dwe chanje desizyon yo, oswa chèf yo ka chanje. Sa a pa ka rive nan yon gouvènman ki pa demokratik.
Se pou nou rezime li. Demokrasi pa ka jwenn nou tout bagay e se pa solisyon an nan tout pwoblèm. Men, li klèman pi bon pase nenpòt lòt altènatif ke nou konnen. Li ofri pi bon chans pou yon bon desizyon, li gen anpil chans yo respekte pwòp volonte moun yo ak pèmèt diferan kalite moun yo viv ansanm. Menm lè li echwe fè kèk nan bagay sa yo, li pèmèt yon fason pou korije erè li yo ak ofri plis diyite nan tout sitwayen yo. Se poutèt sa demokrasi konsidere pi bon fòm gouvènman an.
Language: Haitian
A