Efa namaky momba ny endrika ara-dalàna samihafa ianao. Miorina amin’ny fahatakaranao ny demokrasia hatreto, ny fanonona ohatra vitsivitsy dia manoratra ireo endri-javatra mahazatra amin’ny:
■ Ny governemanta demokratika
■ Governemanta tsy demokratika
Fa maninona no mamaritra ny demokrasia?
Alohan’ny hanohizantsika bebe kokoa, dia andao aloha ho voamarina aloha ny fanoherana amin’ny fifaliana. Tsy tian’izy ireo ny famaritana ny demokrasia ary te hametraka fanontaniana fototra. Ny mpampianatra azy Matilda Lyngdoh dia namaly ny fanontaniany, satria ny mpiara-mianatra hafa dia mandray anjara amin’ny fifanakalozan-kevitra:
Merry: Ma’am, tsy tiako io hevitra io. Voalohany dia mandany fotoana miresaka momba ny demokrasia isika ary avy eo te-hahita ny dikan’ny demokrasia. Ny tiako holazaina dia tsy tokony ho nanatona azy tamin’ny fomba hafa? Tsy tokony hisy dikany aloha ve ny dikany ary avy eo ny ohatra?
Lyngdoh Madam: Hitako ny hevitrao. Tsy izany anefa no antony iainantsika amin’ny fiainana andavan’andro. Mampiasa teny toy ny pen, orana na fitiavana isika. Miandry ny hamaritana ireo teny ireo ve isika alohan’ny hampiasantsika azy ireo? Avia mba hieritrereta azy, manana famaritana mazava ireo teny ireo ve isika? Amin’ny alàlan’ny fampiasana teny izay takatsika ny dikany.
Merry: Fa maninona isika no mila famaritana mihitsy?
Lyngdoh Madam: Mila famaritana fotsiny isika raha vao mahita fahasarotana amin’ny fampiasana teny iray. Mila ny famaritana ny orana fotsiny isika raha maniry ny hanavaka izany avy amin’ny, hoy, ny rizzle na cloudburst. Toy izany koa ny demokrasia. Mila famaritana mazava fotsiny isika satria ny olona no mampiasa izany ho an’ny tanjona samihafa, satria ny karazana governemanta samy hafa dia miantso ny tenany ho demokrasia.
Ribiang: Fa maninona isika no mila miasa amin’ny famaritana? Ny andro iray hafa dia nanonona an’i Abraham Lincoln aminay ianao: Izahay tany Meghalaya dia nanapaka ny tenantsika foana. Izay eken’ny rehetra. Nahoana isika no mila manova an’izany?
Lyngdoh Madam: Tsy miteny aho fa mila manova izany. Izaho koa dia mahita an’io famaritana io tena tsara tarehy. Saingy tsy fantatsika raha ity no fomba tsara indrindra hamaritana raha tsy mieritreritra an’izany ny tenantsika isika. Tsy tokony hanaiky zavatra fotsiny isika satria malaza, satria ny rehetra manaiky azy.
Yolanda: Ma’am, afaka manome soso-kevitra ve aho? Tsy mila mitady famaritana na inona na inona isika. Namaky tany aho fa ny teny hoe demokrasia dia avy amin’ny teny grika ‘demokratia’. Amin’ny ‘demos’ grika dia midika fa ny olona sy ny ‘Kratia’ dia midika hoe mifehy. Tena demokrasia no manjaka amin’ny vahoaka. Ity no dikany marina. Aiza ny tokony hiadian-kevitra?
Lyngdoh Madam: Izany koa dia fomba iray tena ilaina amin’ny fisaintsainana an’io raharaha io. Holazaiko fotsiny fa tsy mandeha foana izany. Ny teny iray dia tsy mijanona ho mifatotra amin’ny fiaviany. Eritrereto fotsiny ny solosaina. Tany am-boalohany dia nampiasaina ho an’ny computing izy ireo, izany hoe milaza ny kajy, tena sarotra matematika. Ireo kalioma tena matanjaka ireo. Fa izao dia vitsy ny olona mampiasa solosaina ho an’ny fitambarany. Mampiasa azy io ho fanoratana, ho fanendrena, hihaino mozika sy amin’ny fijerena sarimihetsika. Ny teny dia mijanona ho mitovy ihany fa ny dikany dia afaka miova amin’ny fotoana. Amin’izany toe-javatra izany dia tsy tena ilaina ny mijery ny fiandohan’ny teny iray.
Merry: Ma’am, ka raha ny marina, izay lazainao dia tsy misy ny fomba fisainantsika momba ny tenantsika. Tsy maintsy mieritreritra ny heviny isika ary mivoatra ny famaritana iray.
Lyngdoh Madam: Azonao tsara aho. Andao isika hifanaraka amin’izany.
Language: Malagasy