U se u balile ka mefuta e fapaneng ea mmuso. Motheong oa kutloisiso ea hau ea demokrasi ho fihlela joale ho fihlela joale, e bua ka mehlala e ‘maloa e ngola likarolo tse ling tsa:
■ Mebuso ea demokrasi
Ke mebuso e seng mebuso ea demokrasi
Hobaneng o khutlisa demokrasi?
Pele re tsoela pele ho tsoela pele, a re qaleng ka ho ela hloko khanyetso ka ho thathamisa. Ha a rate tsela ena ea ho hlalosa demokrasi mme a batla ho botsa lipotso tsa bohlokoa. Tichere ea hae Mamoldoh lyngdoh a araba lipotso tsa hae, joalo ka bana bao e kenang sekolo le bona ho ba le moqoqo:
Monate: Ma’am, ha ke rate mohopolo ona. Taba ea pele re qeta nako re buisana ka demona ebe re batla ho fumana se boleloang ke demokrasi. Ke bolela hore na ha rea lokela ho e thabela ka tsela e ‘ngoe ho pota? Na moelelo o sa lokela ho tla pele le mohlala?
Lydoh Madam: Ke bona ntlha ea hau. Empa ha ho joalo ka moo re bolelang hore bophelo ba letsatsi le letsatsi. Re sebelisa mantsoe a kang pene, pula kapa lerato. Na re emetse ho ba le tlhaloso ea mantsoe ana pele re li sebelisa? E tletse ho e nahana ka eona, na re na le maikutlo a hlakileng a mantsoe aa? Ke ka ho sebelisa lentsoe leo re utloisisang moelelo oa lona.
Monate: Empa ka nako eo re hloka litlhaloso ho hang?
Lydoh Madam: Re hloka tlhaloso ha re kopana le bothata ba ho sebelisoa ha lentsoe. Re hloka tlhaloso ea pula feela ha re lakatsa ho e khetholla, ho re, ho thetsoa kapa ho teba. Ho joalo le ka demokrasi. Re hloka tlhaloso e hlakileng feela hobane batho ba e sebelisa ka sepheo se fapaneng, hobane mefuta e fapaneng haholo ea likokoanyana e ipitsa Demokrasi.
Ribiang: Empa ke hobaneng ha re hloka ho sebetsa ka hloko? Letsatsing le leng leo u qotseng Abrahama Lincoln ho rona: “Demokrasi ke puso ea batho, ke batho le batho ba”. Rona in Meghalaya o lula a ikoalla. Seo se amoheloa ke motho e mong le e mong. Hobaneng ha re hloka ho fetola seo?
Lyngdoh Madam: Ha ke re re hloka ho e fetola. Le nna ke fumana tlhaloso ena e ntle haholo. Empa ha re tsebe hore na ena ke tsela e molemohali ea ho hlalosa ntle le hore re nahane ka bona. Ha rea lokela ho amohela ho hong hobane feela e tsebahala, hobane e mong le e mong o amohela chelete.
Yolanda: Ma’am, na nka fana ka maikutlo a mang? Ha ho hlokahale hore re batle tlhaloso leha e le efe. Ke balile kae kapa kae hore demokrasi ea lentsoe e tsoa lentsoe la Segerike ‘Dmookrasia’. Ka Greek ‘Demos’ e bolela batho le ‘Kratia’ e bolela puso. Kahoo demokrasi ke ea busa ke batho. Ena ke moelelo o nepahetseng. Tlhokahalo ea lipuisano li kae?
Lyngdoh Madam: Ke eona mokhoa o thusang oa ho nahana ka taba ena. Ke ne ke tla re sena ha se sebetse kamehla. Lentsoe ha le lule le tlameletsoe tšimolohong ea eona. Nahana feela ka likhomphutha. Qalong li ne li sebelisetsoa komporo, ho reng ho bala kakaretso ea lipalo. Bana e ne e le li-calglato tse matla haholo. Empa hona joale matsatsi a fokolang haholo a sebelisa lik’homphieutha bakeng sa kakaretso ea chelete. Ba e sebelisa ha ba ngola, bakeng sa ho thetsoa, bakeng sa ho mamela ‘mino le ho shebella lifilimi. Mantsoe a lula a le joalo empa moelelo oa tsona o ka fetoha ha nako e ntse e tsamaea. Tabeng eo ha ho na thuso haholo ho sheba tšimoloho ea lentsoe.
Merry: Ma”a hoseng, e le hore o re ha ho na mokhoa o mong oa ho nahana ka taba ka rona. Re tlameha ho nahana ka moelelo oa eona le ho fetola litlhaloso.
Lydoh Madam: oa nthabisa. A re fihleleng hona joale.
Language: Southern Sotho