Saýlawlar haýsydyr bir demokratiýada yzygiderli amala aşyrylýar. Dünýä boýunça bir bir-köp ýurt bar, olaryň Iýilýänleriň halk wekillerini saýlamaga geçirilýän birden köp ýurt bar. Şeýle hem, saýlawlaryň demokratik däl köp ýurtlarda geçirilýändigini okaýarys.
Whereöne näme üçin saýlaw gerek bolar? Saýlawsyz demokratiýany göz öňüne getirmäge synanyşalyň. Her kim her gün bilelikde oturyp, ähli kararlary kabul edip bilýänleriň öz karary mümkin däl. Emma 1-nji bapda görenimiz ýaly, islendik iri jemgyýetde bu mümkin däl. Şeýle hem, ähli meseleler boýunça karar bermek üçin hemmeler üçin pursat we bilim almak mümkin däl. Şonuň üçin demokratalaryň halk aňraglarynda adamlar adamlaryň wekilleriniň arasynda dolandyrdylar.
Saýlawsyz wekilleri saýlamagyň möhüm usuly barmy? Wekiller bilen ýaş we tejribesi esasynda wekilleriň saýlanan ýeri hakda pikir edeliň. Ýa-da bilim ýa-da bilim esasynda saýlanan ýeri. Kimiň has tejribeli ýa-da bilinýändigi barada karar bermekde kynçylyk çekip biler. Fathersöne halkyň bu kynçylyklary çözüp biljekdigini aýdan hemalyň diýeliň. Aç-açan, beýle ýeri saýlawlary talap etmeýär.
Emma bu ýer demokratiýa diýip atlandyryp bilerismi? Adamlar öz wekilleri ýaly ýa-da ýok bolsa, nädip bilmeli? Bu wekilleriň raýatlaryň isleglerine görä nädip üpjün edýäris? Adamlaryň halamaýanlary öz wekillerinden çykmaýandygyna nädip göz ýetirmeli? Jenaýat, adamlaryň wekillerini yzygiderli yzygiderli saýlap we şeýle etmek isleýän bolsalar üçin mehanizm talap edip biler. Bu mehanizm saýlaw diýilýär. Şonuň üçin saýlawlar islendik wekilçilik demokratiýa döwründe hasam möhüm hasaplanýar. Saýlawda saýlawçylar köp saýlaw edýär:
• Olar üçin kimiň kanun çykarjakdygyny saýlap bilerler.
• Kiýewi kimiň emele geler we kararlara nädip karar berjek saýlap bilerler.
• Syýasatyna hökümet C we kanuna ýol görkezjek dabarasyny saýlap bilerler. Language: Turkmen