Развіццё нацыяналізму адбылося не толькі праз войны і тэрытарыяльную экспансію. Культура адыграла важную ролю ў стварэнні ідэі нацыі: мастацтва і паэзіі, гісторыі і музыкі дапамаглі выказаць і сфармаваць нацыяналістычныя пачуцці.
Давайце разгледзім рамантызм, культурны рух, які імкнуўся распрацаваць пэўную форму нацыяналістычных настрояў. Рамантычныя мастакі і паэты, як правіла, раскрытыкавалі праслаўленне розуму і навукі і засяродзіліся замест эмоцый, інтуіцыі і містычных пачуццяў. Іх намаганні былі стварыць пачуццё агульнай калектыўнай спадчыны, агульнага культурнага мінулага, як асновы нацыі.
Іншыя рамантыкі, такія як нямецкі філосаф Ёган Готфрыд Гердэр (1744-1803), сцвярджаюць, што сярод простых людзей – Дас Волк. Менавіта праз народныя песні, народную паэзію і народныя танцы былі папулярызаваны сапраўдны дух нацыі (Volksgeist). Такім чынам, збор і запіс гэтых формаў народнай культуры мела важнае значэнне для праекта стварэння нацыі.
Акцэнт на народнай мове і калекцыі мясцовага фальклору заключаўся не толькі для аднаўлення старажытнага нацыянальнага духу, але і для пераносу сучаснага нацыяналістычнага паслання буйной аўдыторыі, якія былі ў асноўным непісьменнымі. Асабліва гэта было ў выпадку з Польшчай, якая была падзелена ў канцы васемнаццатага стагоддзя Вялікім Пауэрс-Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй. Нягледзячы на тое, што Польшча больш не існавала як незалежная тэрыторыя, нацыянальныя пачуцці захоўваліся ў жывых праз музыку і мову. Напрыклад, Кароль Курпінскі адсвяткаваў нацыянальную барацьбу праз свае оперы і музыку, ператвараючы народныя танцы, такія як “Паланез” і “Мазурка”, у нацыяналістычныя сімвалы.
Мова таксама адыгрывала важную ролю ў развіцці нацыяналістычных настрояў. Пасля расейскай акупацыі польская мова была вымушана са школ, і расейская мова была накладзена ўсюды. У 1831 г. адбылося ўзброенае паўстанне супраць расейскага кіравання, якое ў канчатковым выніку быў раздушаны. Пасля гэтага многія члены духавенства ў Польшчы пачалі выкарыстоўваць мову як зброю нацыянальнага супраціву. Польскі быў выкарыстаны для царкоўных сходаў і ўсіх рэлігійных інструкцый. У выніку вялікая колькасць святароў і біскупаў была пасаджана ў турму альбо адпраўлены ў Сібір уладамі расійскіх уладамі ў якасці пакарання за адмову прапаведаваць на рускай мове. Выкарыстанне польскай мовы стала разглядацца як сімвал барацьбы з рускім панаваннем. Language: Belarusian