অধ্যায় ৫
ধাতু আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ
অনুশীলনী
1. প্ৰতিটো প্ৰশ্ন চাৰিটাকৈ উত্তৰ দিয়া আছে । শুদ্ধটো বাছি উলিওৱাঁ ।
(ক) ধাতুকল্প হ’ল-
(i) আৰ্ছেনিক ।
(ii) ছডিয়াম ।
(iii) আইন ।
(iv) কপাৰ ।
উত্তৰঃ
(খ) সাধাৰণ উষ্ণতাত থকা জুলীয়া ধাতু হ’ল –
(i) পটেছিয়াম ।
(ii) মাৰ্কাৰি ।
(iii) জিংক ।
(iv) মেগনেছিয়াম ।
উত্তৰঃ
(গ) প্ৰায়বোৰ ধাতু বিদ্যুতৰ-
(i) পৰিবাহী ।
(ii) অপৰিবাহী ।
(iii) কুপৰিবাহী ।
(iv) এইবোৰৰ এটাও নহয় ।
উত্তৰঃ
(ঘ) কৰ্কটৰোগৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা ধাতু হল-
(i) ক’বাল্ট ।
(ii) জিংক ।
(iii) কিলছিয়াম ।
(iv) ছ’ডিয়াম।
উত্তৰঃ
(ঙ) এলুমিনিয়াম ধাতুৰ আকাৰিকৰ নাম হ’ল-
(i) ৰেড হেমেটাইট ।
(ii) গেলেনা ।
(iii) বক্সাইট ।
(iv) এইবোৰৰ এটাও নহয় ।
উত্তৰঃ
( চ ) মেগনেছিয়ামৰ ফিটা এডাল পুৰিলে উৎপন্ন হােৱা ছাইখিনিৰ ওজন ফিটাডালৰ ওজনতকৈ-
( i ) কম ।
( ii) বেছি ।
( iii ) সমান ।
( iv ) এটাও নহয় ।
উত্তৰঃ
( ছ ) সাধাৰণ উষ্ণতাত পানীৰ লগত বিক্রিয়া কৰি হাইড্র’জেন প্রস্তুত কৰা ধাতুটো হ’ল-
( i ) ছ’ডিয়াম ।
( ii ) কেলছিয়াম ।
( iii ) কপাৰ ।
( iv ) আইৰণ ।
উত্তৰঃ
( জ ) পিতল এবিধ –
( i ) যৌগ ।
( ii ) সংকৰ ধাতু ।
( iii ) মৌল ।
( iv ) আকৰিক ।
উত্তৰঃ
( ঝ ) আইৰণত মামৰে ধৰিবলৈ প্রয়ােজনীয় উপাদান হ’ল –
( i ) উতলা পানী ।
( ii ) অক্সিজেন গেছ ।
( iii ) শুকান বায়ু ।
( iv ) সেমেকা বায়ু ।
উত্তৰঃ
2. মেগনেছিয়াম ধাতুৰ অক্সাইড ক্ষাৰকীয় বুলি সাব্যস্ত কৰিবলৈ এটা পৰীক্ষা বর্ণনা কৰাঁ ।
উত্তৰঃ
3. আইৰণত মামৰে ধৰিবলৈ যে সেমেকা বায়ুৰ প্ৰয়ােজন তাক দেখুৱাবলৈ এটা পৰীক্ষা বর্ণনা কৰাঁ ।
উত্তৰঃ
4. শুদ্ধ অংশত ✓ চিন দিয়া।
(ক) পটেছিয়াম দহন কৰিলে উৎপন্ন হােৱা অক্সাইড হ’ল আম্লিক অক্সাইড / ক্ষাৰকীয় অক্সাইড ।
উত্তৰঃ
(খ) ছডিয়াম মেগনেছিয়ামতকৈ বেছি সক্রিয় হয় / নহয় ।
উত্তৰঃ
(গ) মেগনেছিয়ামে চেঁচা পানীৰ লগত বিক্রিয়া কৰে / নকৰে ।
উত্তৰঃ
(ঘ) সকলােবােৰ ধাতু সাধাৰণ উষ্ণতাত কঠিন হয় / নহয় ।
উত্তৰঃ
(ঙ) নিষ্কলংক তীখাত থকা মৌলসমূহ হ’ল আইৰণ , নিকেল , ক্রমিয়াম আৰু কার্বন । হয় / নহয় ।
উত্তৰঃ
( চ ) সক্রিয়তাৰ ভিত্তিত ধাতুসমূহৰ ক্ৰম হ’ল K < Mg < Cu < Au ৷ শুদ্ধ / অশুদ্ধ ।
উত্তৰঃ
( ছ ) কপাৰৰ তাঁৰ এডাল ছিলভাৰ নাইট্রেটৰ দ্ৰৱত ডুবাই ৰাখিলে তাৰডালত উজ্জ্বল বৰণৰ ছিলভাৰ টোপাল লাগি ধৰে । শুদ্ধ / অশুদ্ধ ।
উত্তৰঃ
5. তলত বর্ণনা কৰা বিক্রিয়াসমূহৰ ৰাসায়নিক সমতুল সমীকৰণ লিখাঁ ।
( ক ) ৰঙাকৈ গৰম কৰা আইৰণৰ গুড়িৰ ওপৰেৰে পানীৰ ভাপ যাব দিয়া হ’ল ।
উত্তৰঃ
( খ ) কপাৰ ছালফেটৰ দ্ৰৱত জিংকৰ গুড়ি যােগ কৰা হ’ল ।
উত্তৰঃ
( গ ) এলুমিনিয়াম ধাতুৰ পাতৰ লগত লঘু হাইড্র’ক্লৰিক এছিড যােগ কৰা হ’ল ।
উত্তৰঃ
6. ধাতু কি ? ছটা ধাতুৰ নাম আৰু চিহ্ন লিখা ।
উত্তৰঃ
7. মণিক কি ? কোনবােৰ মণিকক আকৰিক বােলে ?
উত্তৰঃ
৪ , আইৰণ , জিংক , কপাৰৰ এটাকৈ আকৰিকৰ নাম আৰু সংকেত লিখা ।
উত্তৰঃ
9. সংকৰ ধাতু কি ? কপাৰৰ তিনিটা সংকৰ ধাতুৰ নাম আৰু ব্যৱহাৰ লিখা ।
উত্তৰঃ
10. প্ৰকৃতিত মুক্ত অৱস্থাত পােৱা দুটা ধাতুৰ নাম লিখাঁ ।
উত্তৰঃ
l1 , ক্ষয়ীভৱন প্রক্রিয়া কেনেদৰে সংঘটিত হয় বুজাই লিখাঁ ।
উত্তৰঃ
12. দস্তালেপন কি ? ইয়াক কেতিয়া প্রয়ােগ কৰা হয় ?
উত্তৰঃ
13. ধাতুৰ ক্ষয়ৰােধৰ দুটা পদ্ধতি বর্ণনা কৰাঁ ।
উত্তৰঃ