4.4 প্ৰটোকল
A network protocol is an established set of rules that determine how data is transmitted between different computers in a network. Protocols are like a common language for computers. It allows connected computers to communicate with each other, regardless of any differences in their internal processes, structure or design. There are different protocols for different types of services. Some commonly used protocols are- HTTP, HTTPS, FTP, SMTP, etc.
নেটৱৰ্ক প্ৰটোকল হৈছে এক প্ৰতিষ্ঠিত নিয়মৰ সংহতি যি নেটৱৰ্কৰ বিভিন্ন কম্পিউটাৰৰ মাজত ডাটা কেনেদৰে প্ৰেৰণ কৰা হয় নিৰ্ধাৰণ কৰে। প্ৰটোকলবোৰ কম্পিউটাৰৰ বাবে এটা সাধাৰণ ভাষাৰ দৰে। ই সংযোজিত কম্পিউটাৰবোৰক তেওঁলোকৰ আভ্যন্তৰীণ প্ৰক্ৰিয়া, গাঁথনি বা ডিজাইনৰ যিকোনো পাৰ্থক্য নিৰ্বিশেষে ইজনে সিজনৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে। বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ সেৱাৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰটোকল আছে। কিছুমান সচৰাচৰ ব্যৱহৃত প্ৰটোকল হৈছে- এইচটিটিপি, এইচটিটিপিএছ, এফটিপি, এছএমটিপি ইত্যাদি।